- Zextên li ser zimanê Kurdî roj bi roj zêde dibin. Gelek kes ji ber ku bi Kurdî diaxivin an jî bi Kurdî distrên an tên êşkencekirin an jî tên girtin. Ji bo ku Kurdî di nava civakê de gav bi gav were asîmîlekirin û ji holê bê rakirin di nava hewldaneke dijwar de ne. Dewleta Tirk her çendî nikare bi qirkirina civakî zimanê Kurdî tine bike jî, hewl dide zimanê Kurdî asîmîle û dejenere bike.
Bi rêzefîlmên televîzyonê, bi stranên guhertî û bi gotinên dejenerebûyî hewl tê dayîn nirxên gelê Kurd bên tunekirin. Dewleta Tirk a ku qirkirina civakî û endezyariya civakî baş bi kar tîne, ji bo zimanê Kurdî nebe zimanek û nebe zimanê jiyanê çi jê tê dike.
Nasnameya serdest û pêkutiyên wê
Endama Komeleya Lêkolînên Kurdî Remziye Alparslan zext û polîtîkayên asîmîlasyonê yên li ser zimanê Kurdî nirxand. Remziye Alparslan diyar kir ku zextên li ser zimanê Kurdî bi nasnameyê ve girêdayî ne û got: “Dîroka Komara Tirkiyeyê bi komkujî û binpêkirinên mafan ên li dijî Kurdan tije ye. Ziman ji hev cihêbûna me ye, yan jî nîşaneya nêzîkbûna me ye û nasnameya civakên li derdora me nîşan dide. Ev veqetandin an jî nêzîkbûn diyardeyeke çandî ye û jiyana hevpar a bi dîrokê re nîşan dide; ji bilî nîqaşên di nav Kurdan de, balê dikişîne ser naskirina nasname û cudahiyên ku parçeyek ji vê nasnameyê ne. Ev rewş bi nasnameyeke cihêreng û bi nasnameyeke zordar (nasnameya serdest û pêkutiyê dike) ve girêdayî ye.
Di heman demê de, ev rewş tiştekî li ser avahiyê û xwediyên wê hewce dike; Naxwazin ev rastî were dîtin û her dem bi eşkere yan jî veşartî înkar dikin. Ev tirsa wan zêde dike. Bi kurt û kurmancî, dema ku Kurdî nasname û daxwazên Kurdan derdixe holê, dîwarekî zimanî yê neteweyî (ji bo sîstemê û yên ku wê diparêzin tim Tirkî ye) çêdike. Ji ber vê yekê zext û êrîşên li ser zimanê Kurdî bi hevnegirtina nasname û zimanê Kurdî ve girêdayî ne. Dîroka zext û êrîşên li ser Kurd û Kurdan rewşek e ku her kes ji bo me dibîne; em vê yekê gelek caran dibêjin.”
‘Divê em statuya zimanê Kurdî diyar bikin’
Remziye Alparslan anî ziman ku armanca polîtîkayên asîmîlasyonê tinekirina nasname û gelên cuda ye û wiha domand: “Asîmîlasyon êrîşa li dijî hebûn û nasnameyê ye. Armanc tunekirina civak û gelên cuda ye; Divê helwesta me ya li hemberî vê yekê zelal û vekirî be. Perwerdeya kurdî û nenasîna nasnameya Kurdî zirareke mezin dide zimanê me û dibe sedema kêmbûna wan. Her wiha krîmînalîzekirina zimanê Kurdî û biçûkdîtina Kurdan, çand û zimanê Kurdî zirareke mezin dide ziman û çanda Kurdî. Divê em li dijî van pirsgirêkan têbikoşin, hebûna xwe bi zimanê xwe biparêzin, nasnameya Kurdî bilind bikin û azadiya xwe misoger bikin. Lê di vê xalê de divê helwesta me ciddî, bi plan û bi bername be. Stratejiya me divê hînbûn û belavkirina zimanê nivîskî yê Kurdî be. Divê di bikaranîna ziman û şêwaza axaftinê de tengkirin û dubendî nebe; di vê çerçoveyê de divê ku em yekîtî û pêşketina xwe misoger bikin. Bi dîtina min, di pêvajoya guherîna zimanan de, biwêj û têgehên nû dikevin zimanên me yan jî derbasî zimanên din dibin. Lê belê, eger zimanek sînorkirî be, wê demê zehmet e ku meriv vê rewşê nîqaş bike, ji ber ku wekhevî di navbera wan de pêk nayê. Rewşa Kurdan a li vir jî bi vî rengî ye. Ji ber ku bi salan e gelek tişt hatine paşguhkirin û di çarçoveyek pir bisînor de hatine girtin; vê yekê bandoreke neyînî li pêşketina Kurdî kir. Divê em bi awayekî zelal statuya nasnameya Kurdî diyar bikin." ANF/STENBOL
