LUQMAN GULDIVÊ/FRANKFURT
Di koma ciwanan a “apociyan” a beriya 1980’yî de kesê ku bi rêk û pêk karê perwerdeyê dikir, Harûn bû. Ew teknîsyenê zîraetê bû û bi xwe Tirk bû. Wekî din şehîd Alî Kaya yê ji gundê Midyadê Kefsengê jî koma ciwanan perwerde dikir. Herçî şehîd Hamît Avci (Somurge Hesen) bû, ew jî piştî ku li Kercosê (hingê ser bi Mêrdînê bû) bû mamoste, di karên perwerdekirina ciwanan de cihê xwe girt. Di komê de Evdileyê Selhî jî hebû, ji xwe wî gelek kes anîbûn nava koma ciwanan. Beşîrê Ernasî* jî di nava komê de bû; ew bi darbeya 12’ê Îlonê re hatibû girtin paşê. Izettin Aslan [heval Cemal] ê hingê di nava komê de weke Mehdî dihat nasîn jî ji apociyên destpêkê yên Midyadê bû. Yek ji lehengên di nava komê de jî şehîd Wesfî Kiliç bû. Wesfî Kiliç hingê hîna “zaro” bû û çavkaniyên min dibêjin, ew li dora komê bû, lê ji ber ku piçûktirînê wan bû, ew ne ji komê dihesibandin. Hamza Yavuz jî hingê ji piçûkên li dora komê bûye.
Gunehê we di stûyê we de
Ji bo perwerdekirina vê koma ciwanan, Mazlûm Dogan jî du caran çû Midyadê. Ez bi Hiseynê Mirad** re li ser serdanên Mazlûm Dogan ên Midyadê peyivîm. Ew dibêje carekê ji bo karê perwerdekirinê hatiye û hefteyekê li Midyadê maye, cara dinê jî tenê kin maye li Midyadê: “Hingê ji Batmanê hat. Hate dikana min, ez î li dikanê bûm. Beriya wê, bêyî ku nav bidin, telefonî min kiribûn û gotibûn, 'hevalek wê bê, hinekî lê xwedî derkevin.' Axir hate devê dikanê, got, ma tu Hiseyn î? Min got, erê. Lê min nizanîbû Mazlûm e. Çavê min çûn ser şekala wî. Ji hev de ketibû. Min got, ka ez şekalekê bidim te, xwe neda ber. Axir rûnişt, me çayek vexwar. Bavê min hat, min jî îda got, em biçin malê. Ez dibê qey, diya min xwarineke bi hêkan çêkiribû û savarin hebû***. Me xwar û berêvarkî em çûn mehela mala Nehroz. Wê êvarê jî me li hev kiribû, em ê biçûna sînemayê. Me hevalên komê li hev kiribû. Em ê saet 8´an biçûna sînemayê. Vêca em xeliqîn. Wilo me li hev dimeyizand, min û şehîd Elî [şehîd Alî Kaya], û hevalên din. Min dît Mazlûm got, 'Çi ye? ev çi diqewime?' Wele min lê vegerand, min got, em ê biçûyana sînemayê. Pirsî, got, 'Çima hûn nabêjin, ma hûn ê hê bigihîjin?´ Min got, na wele çû îda. Got, 'We ji min re bigota, me yê navber bidaya perwedê û em ê bi hev re biçûyana sînemê. Lê we negot, gunehê we di stûyê we de ye'. Axir piştî perwerdê wê êvarê em çûne mala me. Jixwe ji bilî mala me, çû mala Harûnê Tirk. Li mala wî jî ma.”
Beriya avakirina partiyê
Li ser karê perwerdekirina koma ciwanan, Hiseynê Mirad got, “Izedîn hebû, Mazlûm bû. Wan perwerde dikir. Perwerde jî li ser agahdarkirina giştî, dîroka Kurdistanê û dîroka civakî bû. Hê manîfestoya partiyê nebû, beriya îlankirina partiyê bû. Sala 1977´an bû. Kom jî ji xwe xweşik hê nû 1976´an çêbûbû. Evdilewo pêşî tê de bû. Xelîl weke wî nebû. Ew zêde hişk bû. Ti teoriya wî nebû. Lê pratîka wî hebû. Harûnê Tirk jî berpirsê komê bû.”
Wekî din di komê de Beşîr Aksoy ê Helexî jî hebûye. Ew paşê di ava Hêzil de şehîd bûbû. Kom wan deman ji bilî çalakiyên perwerdeya endamên xwe û semînerên giştî, bi karê serdana gundan jî radibû. Yek ji wan Serdanan li Helexê bûye. Civîna hingê li mizgefta gund bi rê ve çûye. Hingê li Helexê ji ber bendê xelkê gelek ji hev dikuştin. Ji wan re ji bo ku ji hev nekujin, peyivîn.
Daktîloya kedkar a rêxistinê
Wekî din karên komê yên hingê nexasim nivîsandina belavokan û li nava bajêr belavkirina wan bûye: “Hingê daktîloyeke me hebû, Memedê Dêrkfanî ew ji Elmanyayê anîbû. Ez dibê qey, bi sedhezaran belavok nivîsîn. Me kaxeza bi komir a ji bo kopîkirinê dixist neqeba kaxezan de û me bîsto bîsto dinivîsandin.**** Belavok dihatin û bi wê daktîloyê me zêde dikirin. Belkî ji sedhezaran jî bêhtir belavok me pê nivîsandin. Hingê Evdilselam jî bi me re bû, 18 sal bûn, 20 sal bûn, di hepsê de ma. Evdilselam pêşî ez dielimandim quranê. Piştre dev jê berda û me dît em dersên civakê, dîroka Kurdistanê didin hev. Izedînê Mizîzexî [Izettin Onen] jî bû. Li Mexmûrê bû herî dawî. Li Ewrûpa jî ma.”
Kesî bi Somurge nikarîbû
Ji bo Hamit Avci***** jî Huseynê Mirad dibêje, “Somurge Hesen semîner didan. Li Midyadê gelek caran semîner didan. Ti kesî nikarîbû li ber wî bişitexile. Teoriyeke wî ya gelekî xurt hebû. Wî kitêbên şoreşgeran û yên sosyalîzmê hemû ji ber kiribûn. Nexasim kitêbên bingehê Marksîzmê, ti kesî nikarîbû bi wî. Yekî Halkin Kurtuluşu hat, ew jî meelim bû. Mistefayê Kerşafî, şehîd bû paşê. Wî got, divê em lêxin. Me got, ew jî şoreşeger e. Mistefa got, heger şoreşger e, li welatê me çi dike? Bila here welatê xwe şoreşgeriyê bike. Şehîd Alî Kaya jî hişk bû.
Lê Evdile miameleyeke wî ya xweş hebû. Wî hîç xwe aciz nedikir. Mesela piştî çalakiyan, me xwe vedişart, em diketin nava zeviyên gênim filan. Carekê, wilo me xwe veşart û rev û bez û em ji hev de ketin. Piştre min Evdile dît, min got, te çi kir, got, wele min çixara xwe pêxist, ez ji Êstilê ji xwe re meşîm Midyadê. Tîte tîta erebeyên polêsan di ber min re çûn. Şensê wan hebû. Li min sekinîbana, min ê çendek ji wan bikuştana.”
* Beşîr di dema êşkenceyê de dibin cihekî û jê re dibêjin, yan tu wê li hevalên xwe mikur bê yan jî em ê te ji qata heftan biavêjin xwarê û bibêjin, xwe avêtiye xwarê, wî bi xwe xwe kuştiye. Axir ji ber ku li xwe mikur nehatiye, ew dafdane. Ew bi qêrîn xwe berdide, lê ji pêlika yekê dikeve zemîna li bin lingê xwe.
** Ji ber sedemên ewlehiyê, navê bi rastî eşkere nakim.
*** Bûka di nava heman malê de hingê dibêje, “Min tirşika hêkan çêkiribû”.
**** Xwediyê mala daktîlo lê, piştî darbeya 12´ê Îlonê ew daktîlo firotiye dibistanekê.
***** Hemîd Avci tevî Mazlûm Dogan li Kercos û Batmanê jî xebatên rêxistinî û perwerdeyê meşandibûn. 1981´ê bi Mehmet Karasungur re demeke dirêj xebat meşandin. Hêzên PDK´ê 17´ê Tebaxa 1985’an Hamit Avci li gundê Zagrosan, Edilbê şehîd kir û cenazeyê wî jî teslîmî qereqola Tirk kir.
