Sazmanî Înqilabî u Kurdistan (188)
hsghazi@gmail.com
Em nakokyane bûwe hoy dirzêkî gewre le komarî tazeda. 'Ebdulkerîm Qasim xoy bo mawey 3 sal (58-59-60) piştgîrîy Iraqîbûnî Iraq nek 'Erebîbûnî û mafe dêmokratîkekanî gelanî Iraq û be giştî dêmokrasî dekird. Le beramberî da netewexwazanî 'Ereb çendîn planyan darişt, belam hemû carêk şikistyan hêna.
Le duway salî 1960 'Ebdulkerîm Qasim berew dîktatorî milî na û le hêze dêmokrate pêşkewtûwekan ke ta ew kat legelî bûn, cwê bûwewe.
Salî 1961 xebatî çekdarî dijî Qasim le Kurdistan destî pêkird. Eme be rûdawêkî gewre le jiyanî gelî kurd da dadendirêt û seretayeke le mêjûy hawçerxî em gele da.
Salî 1963 sê gurûpî siyasî pêkewe kûdetayekyan darişt û serkewtin. Gurûpekan Birîtî bûn le Nasiryekan, Be'siyekan û kesanî ser be Emrîka û Brîtanya. Helbet her layenêk be amanc û berjewendî taybetî xoyewe beşdarî em kûdetayey kird û boyeş her le seretawe nakokî girij le nêwanyan da hebû.
Hêşta kûdetake zorî be serda tê neperîbû ke Nasiryekan Be'siyekanyan le hukûmet labird (salî 1963). Salî 1964 dewletî Iraq hemû kompanîye bazirganî, pîşesazî û kiştukalyekanî xomalî kird.
Salî 1965 'Ebdulselam 'Arif dîktatorî 'eskerî xoy cêgîr kird û Nasiryekanî le deselat weder na.
Salî 1968 dû gurûp: balî rastî hîzbî Be'si û gurûpêk efserî layengir û ser be Emrîka û Inglistan kûdetayekyan rêkxist. Ewan 17 Temûzî 1968 hukûmetyan rûxand. Layenî Be'sî 30- î Temûz, wate sêzde roj paş kûdeta Gurûpî efserekanî le hukûmet derkird û xoyan deselatyan be destewe girt.
Marsî 1970 şer le Kurdistanî Iraq kotayî hat û beyanî Yazdey Mars ke têyda otonomî le Kurdistanî Iraq be resmî nasrabû, rageyendira.
Salî 1971 pîşesazî newit ke ta ew kat le destî kompanya Îngilîsîyekan da bû xomalî kiranewe û peymanî dostayetî le nêwan Iraq û Sovyet da îmza kira.
Salî 1974 carêkî dîke şer le Kurdistan destî pêkirdewe û salêk dowatir (1975) Sedam Husên le Elcezîre legel Mihemed Reza Şa saza. Sedam mercekanî şay sebaret be Xelîc û Şetul'ereb wergirt. Şayş Mistefa Barzanî firoşt û fermanî pê da waz le şer bênêt û legel kurekanî û xizmekanî le Kerec nîştecêy kirdin.
Belam xebatî gelî Kurd bo rizgarî neteweyî û dêmokrasî kotayî nehat. Paş em şikiste gewrey ke hoyekey xeyanetî Barzanî bû, hêze pêşkewtû û şorişgêrekan destyan kirdewe be rêkxistnewey bizûtneweke û Yekyetî Nîştimanî Kurdistan damezra ke xebatî roj legel roj ziyatir pêşxistûwe.
Êsta ba dîsan bigerêynewe bo lay doxî jêrxanî komelgay Iraq:
Wek witman le salî 1960 be duwawe komelgay Iraq berew sermayedarî royîşt. Paş xomalîkirdinî kompanya gewrekan le salî 1964 da sermayedarî be çend şêwey cîyawaz çûwe pêş:
- Sermayedarî dewletî ke şêwey serekî pêk dehêna.
- Sermayedarî bazirganî le şarekan da.
- Sermayedarî le gund.
Dahatî newit dîsan ziyatir perey da be sermayedarî le Iraq û bûwe hoy geşey twêjî nwêy borjiwazî burokratîk. Em twêje burokratîkey borjiwazî bere bere tuwanî twêjêk le borjiwazî taybet ke le şarekan le berûbûy sermayey dewletîyan dexward bedî bênêt. Le gundîş da her em twêje tuwanî borjiwazî gund berew xoy rakêşêt. Bem şêweye Hîzbî Be'si le hîzbî borjiwazî biçûkewe gora bo hîzbî borjiwazî gewrey burokratîkî 'Ereb. Em gorankarîye karî le koy Siyasetekanî em hîzbe kird, wekû:
Serdemêk Hîzbî Be'si tund dijî her çeşne sazanêk bû legell Îsrayîl, belam êsta amadeye legelî bisazêt. Serdemêk zor dijî şa bû, belam salî 1975 legelî saza.Serdemêk zor le Sovyet nizîk bû, belam êsta rûy le Emrîka û rojawa kirdûwe. Êsta pitir le 90 le sedî bazirganî Iraq legel wilatanî sermayedarîye. Seda newed û pêncî pîşesazî Iraq le nawçey 'Erebîye û lem nawçe çîdî fêodalîzm nemawe.
Keçî le Kurdistan Hîzbî Be'si hewil dedat fêodal û xawenzewî pêşû le xoy ko bikatewe. Şêwey bineretî dewlet caşandne (kirîn û paredan) û deyewêt pêwendî pêş sermayedarî le Kurdistan wate pêwendî xêlayetî û 'eşayerî bihêlêtewe wekû tir, sermayedarî burokratîk bote hoy durustbûnî twêjêk kontratçî paşkoy dewlet û delal le Kurdistan. Pêwendî xêlayetî û paşmawey fêodalîzm le Kurdistan hêşta (le serxanda) mawetewe. Axê sermayedarî bazirganî xêra geşey kirdûwe, belam be hoy siyasetî dewletewe, ke dijî pîşesazîbûnî Kurdistane, pîşesazî zor geşey nekirdûwe. Le yek mîlyon kirêkarî Iraq tenya heşta bo sed hezar kesî Kurdin. Be giştî abûrî Iraq berxorîye. Kêlgey çêndiraw û awedan le ciyatî zorbûn kemî kirduwe. Werzêran rûyan le şar kirdûwe. Rêjîm xoy nizîk yek mîlyon gundinşînî le gunde sinûryekan derkirdûwe. Ajeldarî zor kemî kirdûwe, be taybet duway ewey zor nawçey firawanî ser sinûr çol kirawe.
Dirêjey heye ....
