KEWSER EL-JASÊM / NÛJINHA / DÊRAZOR
Helebiye û Zelebiye ku li bakurê rojavayê bajarê Dêrezorê li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û 58 kîlometre dûrî gundê El-Tebnî ne, ji bajarên dîrokî yên herêmê ne. Helebiye” û “Zelebiye” li peravên Firatê ne, xwedî dîrokeke kûr in.
Bajarê kevnar Helebiye dikeve bakurê çemê Firatê ku herêmê dike du parçe, Zelebiye jî li aliyê rojavayê çem e.
Endamê Komîteya Çand û Hunerê ya Herêma Firatê Bidor El-Hejir behsa rabirdûya dîrokî ya bajarên kevnar kir. Bidor El-Hecîr got ku Tengava Helebiyê ya ku bi zinarên dirêj ên ku ketin û derketina li ser quntarê kontrol dikirin hatiye xurtkirin, di dîrokê de xwedî girîngiyeke mezin e.
Konvoyên bazirganiyê derbas dibin
Bidor El-Hecîr diyar kir ku bi mezinbûna Padîşahiya Palmîrayê re bajar bûye navendeke bazirganiyê ya karwanên bazirganiyê yên ku kelûpelan di navbera Îran, Hindistan, Kendavê, bazarên Levanten û bazarên Iraqê de vediguhêzin, di nav wan de baskê Deryaya Spî. Bidor El-Hecîr anî ziman ku Qralîçe Zenûbiya ji bo sînorên qraliyeta xwe ji aliyê rojhilat ve biparêze û bajar bike bendera çem, bajar li ser Çemê Firatê ava kiriye û ev agahî parve kir:“Bajarê Helebiyê bilindahiyeke girîng bû ku bi geliyan hatibû dorpêçkirin, weke ku bi rola El-Hicr nîşan dide. Bilindahiya ku wê bi Zelebiyê ve girê dide nizm e û li serê bilindahiyê kelehek heye ku jê du dîwarên gipsî derdikevin. Dema ku ji jor ve tê dîtin, keleh çavê xwe dide erdên derdorê, giravê û dîwarên bajêr. Ji ber çem du sê dergeh hene û li her du aliyên din ên sêgoşeyê deriyek heye. Li her du aliyan rêzek bircên çargoşe yên bi qat, derence û derî hene. Dîwarên bajêr ji gipsê hatine çêkirin, ev jî rola terkî ya ku gelek caran li herêma Firatê tê dîtin, diyar dike."
Şopa stûnan heta îro heye
Bidor El-Hecîr diyar kir ku kolaneke bi stûnên mermer li her du aliyan di nava bajêr de dibire û ji başûr ber bi bakur ve diçe û di deriyên başûr û bakurê bajêr re derbas dibe û bal kişand ku di stûnan de sernivîsên mermer ên xemilandî hene û şopên wan hene heta îro mane. Bidor El-Hecîr diyar kir ku di nîvê sêgoşeyê de şopên dêrekê û bermahiyên gelek avahiyan jî hatin dîtin û wiha got:“Li derdora dîwarên duyemîn, hewş, gorên bircê, hemam û aşxane, firaxên seramîk, nivîsar komek qumaşê û tabloyên dîwêr hatin dîtin.”
Geştiyar tên vê herêmê
Endamê Komîteya Çand û Hunerê ya Herêma Firatê Hiyam Mehmûd teqez kir ku bajarê Dêrezorê bi berhemên xwe yên kevnar bi navûdeng e û yên herî diyar "Helebiye" û "Zelebiye" ne. Hiyam Mehmûd got ku ew keleh bi peyker û kevirên vê şûnwarê navdar e û gelek geştiyar ji bo naskirina vê derê tên herêmê.
