Çarenûsa Demokrasiyê di Cîhaneke Manîpûlasyonê de

Demokrasî têgehek e ku têgihîştineke gerdûnî, çi ji hêla semantîk çi jî ji hêla felsefî ve, tune ye. Zanyarên civakî bi gelemperî li hev dikin ku demokrasî li her welatî bi awayên cûda, bi encamên cûda, tê pratîkkirin. Piranîya welatên Ewropî, ji bo nimûne, modela lîberal a demokrasiyê bi kar tînin, ku li gorî hin zanyaran, asta herî bilind a azadiya takekesî pêşkêş dike. Lêbelê, demokrasî bi her şêweyî tê wateya beşdarbûna mirovan di karûbarên xwe de, çi rasterast an jî bi rêya nûnerên xwe yên hilbijartî. Ji Yewnana kevnar bigire heya serdema nûjen a teknolojiya pêşketî, demokrasiyê jiyana mirovan guhertiye û îlham daye ji bo guhertinê.

Demokrasî tê wateya bicihanîna îradeya gel.Lê em çawa dikarin gel ji yên ku bi navê wan hukum dikin cuda bikin? Û ev gel di rastîya xweda kî/kê ne? Formula navdar a Abraham Lincoln a hikûmeta gel, ji hêla gel ve û ji bo gel bê guman ne ewqas berfireh e ku ew bawer dikir. Demokrasî ne tenê hilbijartinên azad û dadperwer e; ew tiştên wekî azadî, derfetên wekhev ji bo partiyên siyasî, civaka sivîl, serweriya hiqûqê, maf û bê guman, beşdariya giştî vedihewîne. Welatiyan mafê wan heye ku rêberên xwe berpirsiyar bigirin û hemî biryarên ku bi navê gel têne girtin divê îradeya civakê bi tevahî nîşan bidin, lê ne xwestekên çîna serdest.

Ji bo avakirina civakekê li ser bingeha prensîbên demokratîk, divê pêvajoyên guncaw werin destpêkirin. Demokratîzekirina saziyan fêrbûnê hewce dike, da ku her tiştê ku hatiye avakirin di şevekê de hilweşe. Ew dem digire û ceribandin û xeletiyê dihewîne. Di heman demê de, dema ku em li ser demokratîkkirina rêveberiyê nîqaş dikin, divê em fêm bikin ku rêveberî bikaranîna desthilatdariyê li ser gel e û desthilatdarî her gav bi awayekî demokratîk nayê bikar anîn.

Di cîhana nûjen de, di dema manîpulekirina agahîyan de, dijwarîya sereke ya demokrasiyê rêzgirtina îradeya gel e. Çînên serdest dezenformasyon û manîpulekirinê bikar tînin da ku bandorê li mirovan bikin. Bawerîya rastî ne temam e, ji ber vê yekê serdest li ser wê texmîna rastîn tevdigerin ku mafê wan heye ku ji bo domandina dewletê derewan bikin. Dezenformasyon bûye çekek ku civakê ji bo berjewendîya siyasî parçe dike û serdest, bi karanîna propagandayê, dikarin biryar bidin ka çi ji bo civakê rast e û çi xelet e.

Dema ku dor tê ser wê yekê ku di cîhaneke manîpulekirinê de çi bi îradeya gel were kirin, ramana ku tê bîra mirov ev e ku cîhan jixwe gendel bûye û şansê demokrasiyê ku îradeya gel temsîl dike kêm e. Ji bilî vê, îro demokrasî ne tenê li ser bextewariya piraniyê ye, lê di heman demê de li ser razîbûna kêmneteweyan jî ye. Dibe ku mirov ji heman neteweyê bin, heman zimanî biaxivin û çandeke hevpar parve bikin, lê ew ê qet wekî hev nefikirin. Şagirtên Îsa, ku bi salan rasterast bi wî re xwendin, Mizgîniya Xwedê bihîstin û şahidiya mûcîzeyan kirin, dema ku Îsa ji wan xwest ku wî wekî ku mirovan xeyal dikir rave bikin, wan qet nekarî du caran heman bersivan bidin.

Herwiha, îradeya gel mijara toleransa siyasî vedigire, ji ber ku mafê mirovan heye ku qada siyasî bikar bînin û her partiyek ku ew dixwazin hilbijêrin. Mîna azadiya civaka sivîl di dewletekê de, partiyên siyasî wekî alternatîfek ji bo hikûmetê tevdigerin û dihêlin ku mirov bernameya ku çêtirîn piştgirîya başiya wan a aborî û civakî dike hilbijêrin. Azadiya derbirînê û mafê lêgerîna bextewariyê mifteyên bingehîn ên toleransa siyasî ne.

Ji bo bidestxistina demokrasiyê bi rêya naskirina îradeya gel, pêvajoya demokratîkbûnê pir girîng e. Demokrasî dikare bi rêya pêvajoyek şoreşgerî were bidestxistin, ku tê de elît û girse guhertinên taybet hildibijêrin û dûv re, bi rêya ceribandin û xeletiyê, saziyên demokratîk ên bi bandor ava dikin.

Di cîhaneke demokratîk de, divê îradeya gel misoger bike ku kesên li ser desthilatê mafên gelê ku ew rêberiya wan dikin fêm dikin, û ku gel bi bicihanîna berpirsiyariyên xwe li gorî wê bersivê bide. Di civakeke wiha de, rayedarên hilbijartî di hilbijartinên azad, dadperwer û birêkûpêk de têne hilbijartin ku hemî dikarin tê de deng bidin. Welatî mafê wan heye ku bê tirs ramanên xwe li ser mijarên siyasî diyar bikin, û her kes mafê wê heye ku partiyan ava bike û beşdarî siyaseta partiyan bibe. Di derbarê agahdariya giştî de, girîng e ku çavkaniyên alternatîf ên agahdariyê ji raya giştî re werin saz kirin û agahdarî bi qanûnî ji her kesî re bigihîje. Mafê biryardayînê her gav a piraniya wan e, lê divê ev biryar ji bo kêmneteweyan dadperwer bin.

Di encamê de, divê were zanîn ku demokrasî pêş dikeve û demokratîkbûn û hilbijartin bi tena serê xwe têrê nakin. Demokrasî ji temsîlkirina îradeya gel wêdetir diçe û hem mafên sivîl ên takekesî û hem jî mafên kêmneteweyan digire nav xwe. Ji ber ku demokrasî nikare ji civakekê bo civakeke din were veguheztin, ji civaka navneteweyî tê xwestin ku feydeyên demokrasiyê nas bike û rêzê li îradeya gel bigire. Destûr û pêvajoyên destûrî ji bo misogerkirina mezinbûna aborî, dûrketina ji girêdayîbûna tevahî û afirandina civakek azad girîng in.