Rabûn û ketina lîberalîzmê

Fikra sereke ya lîberalîzmê - binpêkirina mafên mirovan - di çarçoveyek dîrokî de ne wekî prensîbek herheyî û ebedîye, lê wekî normek exlaqî û qanûnî ya kû bê guherandin tê hesibandin. Tê îspatkirin ku serkeftina aborî ya Rojava di dema derbasbûna kapîtalîzmê de ne ew qas bi berfirehkirina mafên mirovan (hilweşandina koletiyê, garantiya mafên milkiyetê û peymanan) ve girêdayî ye, lê bi zêdebûna rêjeya teserûf û bi wêrankirina civakê û her weha bi mezinbûna newekheviya di dabeşkirina dahatê ve girêdayî ye. Berfirehbûna mafên mirovan dibe encama serkeftina aborî, cureyekî luksê ku welatên serketî û hevrik dikarin bidin.

Lêbelê, dûv re, nebûna dilxwazî ​​​​ji bo sînordarkirina mafên mirovan di warên cûrbecûr de (nepejirandina bacên pêşketî û rêziknameya dahatê ya çalak, ku dibe sedema zêdebûna newekheviyê, bêbiryarî di sînordarkirina belavbûna gazên serayê de li welatên dewlemend, nekaribûna li hember populîzmê di medyayê de û di siyasetê de) nakokiyên navxweyî teşwîq dike, reqabetê kêm dike û dibe sedema paşketina welatên ku ji bo berjewendiya giştî bi tundî mafên kesan sînordar dikin. Rojavaya lîberal di pêşketina aborî û civakî de ji Asyaya Rojhilat a kolektîf, ji Rojhilatê Misilman û hinekî jî Asyaya Başûr dest bi windakirinê dike.

Dewlemendtirîn û herî xwenda bi gelemperî piştgirîya berfirehkirina mafên takekesî dikin, ku ne ecêb e, ji ber ku berfirehbûnek weha rasterast û piraniya berjewendiyan ji hêla kesên xwedî dahat û perwerdehiya bilind ve têne wergirtin. Ger elîta lîberal heta radeya sînordarkirina mafên mirovan biçe, tenê di bin zextê de ye û ji ber metirsiya windakirina desthilatdariyê ye. Di serdema piştî şer a pêşkeftina serketî ya Rojava de, van elîtan gihîştin berferehkirina mafên takekesî, nemaze li deverên ku pêbendbûna bi ferdperestiyê xuya bû ku pozîsyonên elîtan (ji mafên kurtajê û mafên civakên LGBTQ+ [1 ] mafên koçberan û azadiya axaftinê) xistin rojevê.

Ev yek bandora guhertinên di tabanên hilbijartinê ya partiyên rast û çep de rave dike - yekser piştî Şerê Cîhanê yê Duyemîn, bi giranî feqîr û nexwenda dengên xwe didin partiyên çep û îro, berovajî, yên xwende û dewlemendtir. Li qadên din ên ku, wekî ku dihat bawer kirin, berfirehkirina mafên takekesî gef li serhildanên civakî û felaketên hawîrdorê (newekhevî, guherîna avhewa, kêmbûna çavkaniyê) xwar, heman elît, bi kêmanî bi gotinan, dest bi danîna berjewendiyên civakê û tevahiya mirovahiyê kir.

Lê îro modela lîberal her ku diçe dijwartir dibe. Ji ber ku pozîsyona rojava hema hema li her deverê qels dibe û modela Asyaya Rojhilat pêşbaziya zêde nîşan dide, elîta welatên pêşkeftî li ber bijarekê ye: bi awayekî aştiyane modela Asyaya Rojhilat kolektîvîst qebûl bikin an bi tevgerek berbi otorîtîzmê ve dilsoziya lîberalîzmê biparêzin, dev ji piştgiriya çepgir berdin. Partiyên alîgirê neteweperestên rastgir û hetta pro-faşîst in, yên ku ji çepgiran ne kêmtir meyla wan a civakî ye, lê ji bernameya antî-globalîzmê re dilsoztir in.

Senaryoyeke din jî geşbûna modela Asyaya Rojhilat ber bi rojavayî ve, belavbûna nirxên lîberal û mezinbûna newekheviyê li welatên Asyaya Rojhilat û Rojhilata Navîn e, yanî belavbûna lîberalîzmê û di heman demê de li seranserê cîhanê  krîza lîberalîzmê be. 

Xuyaye ev vebijarka herî xeternak e, bi nakokiyên tûj ên civakî û navneteweyî û, dibe ku, hilweşandina şaristaniyê be.