Sebaret be dewrî Dr. Qasimlû


Sazmanî Înqîlabî u Kurdistan (88)


Mêhdî Xanbaba Têhranî û dozî Kurdistan
Beşêk le giftugoy Hemîd Şewket legel Mêhdî Xanbaba Têhranî
Awrêk le bizûtnewewî çep le Iran le nawewe, giftugo legel Mêhdî Xanbaba Têhranî, çapî yekem beharî 1989

Şewket: Be ew hemû zordarîyey ke derheq be xelkî Kurdistan kirawe, wa weberçaw naye ke le naw xelkî Iran da hawpêwendî kafî legel Kurdekan û xebatekeyan da hebê. Rêkxirawe siyasîyekanîş car car le meseley Kurdistan le pênaw berewpêşbirdinî amancekanî xoyanda kelkyan wergirtuwe, eto ewe be berhemî  kameyek le hokaran dezanî?
Xanbaba Têhranî: Ew babete hoy zore. Ewel eweyke le teblîxat û le ferheng da, hukûmetekan xelkî Kurdistanyan le xelkî dîkey Iran cwê kirdewe û teblîxyan kird ke Kurdekan ciyawazîxwazin û temayane le Iran cwê bibnewe. Ewe nawerokî serekî teblîxatî rêjîmî şa bû û le Komarî Islamîş da berdewam bû. Lew bareyewe detuwanim basî çawedêrîyekanim bikem.

Le seferêk da ke le salî 1983 legel Behmen Nîrûmend kirdim bo Kurdistan, dawam le Qasimlû kird karêkî wa bika, ême serêkî zîndanekanî hîzb bideyn û legel ew pasdar, caş û erteşîyaney ke zîndanî bûn, giftugo bikem. Ême serî her dû zîndanî serekî Hîzbî Dêmokratman da û legel yek yekî zîndanîyekan qiseman kird. Ewan deyangut ber le nardinyan bo Kurdistan fermandekanyan gutûyane: "Kurdekan kesanî zor bê beze û dilreqin û be xencer serî xelik debrin, eger be pîltanewe hatin û çakuçonyan legel kirdin firîwî mîwan dostî be ruwaletîyan mexon ke eger jêr nwênekanyan temaşa ken, le jêr her kamêkyan da sê serî biraw debînnewe."

Ewe wêneyek bû ke rêjîm le naw serbazekan da lemer kurdekan sazî kird bû. Be pêçewaney ewe Kurdekan siyasetêkî jîraneyan hebû. Ewan lew bawere da bûn bizûtnewey Kurdistan xoy zîndanî rêjîmêkî koneperist e û pêdawîstî nîye be zîndanîkirdnî kes û hewlyan ewe bû ke herçî zûtire zîndanîyekan berela ken. Her boye cige lew beşe le pasdaran ke xawenî bîrokey tund û wîşkî falanjîstî bûn, ewanîdîyan azad dekird, birîndarekanîş duway mudawa azad dekran. Taze lemer pasdarekanîş wez' bew şêweye bû ke duway bas û aşinayiyan legel jiyanî waq'î Kurdekan û nizîkkirdinyan be waq'îyetekanî jiyanî xelkî Kurdistan, ewanîşyan azad dekird. Qasimlû deygut xalî serincrrakêş lewe daye ke hêndêk lew kesaney ke azad dekrên, pêyan xoşe le Kurdistan bimênnewe, çunke le herêmî deselatî Kurdekan da le emnîyet da debin û lanî kam giyanyan deparêzdirê. Hêndêk lewanîş be nefretêk ke le rêjîmî Xumeynî peyda deken, amaden ta legel Kurdekan le dijî rêjîm şer biken. 

Şewket: Qasimlû aşnatrîn sîmay bizûtnewey Kurdistan e. Dewrî wî lew bizûtneweye da çon denirxênî?
Xanbaba Têhranî: Be bawerî min bizûtnewey Kurdistan bo zor le deskewtekanî qerizdarî têgeyiştûyî siyasî Qasimlû ye. Ew le duway tewaw kirdinî xwêndinî zanko le Parîs be salan le Çêkoslovakî jiyawe û duway hatinî mîwananî bang nekrawî Sovîyetî bo wênderê le salî 1968 da naçar bû ew wulate becê bêlê [her dûk ew zanyaryaney Mêhdî Xanbaba Têhranî tewa nîn. Raste le seretawe Qasimlû bo xwêndin çuwete Feranse, belam xwêndinî zankoy le Prag tewaw kirduwe nek Parîs. Qasimlû le salî 1975 be yekcarî le Çêkoslovakî der kewit û le Parîs damezra. H.Q.]. Qasimlû legel karubarî wulatanî Urûpayî aşna bû û agay le barudox û siyasetekanî wulatanî nawçey Rojhelatî Nawerrastîş heye. Ew kesêkî dinya dîtuwe. Le rastîda ezmûnî dewlemendî wî yarmetîyekî zorî dawe be bexodahatinî siyasî Hîzbî Dêmokratî Kurdistan. Be rastî detuwanim bilêm ke ew yekêk le şayistetirîn siyasetmedaranî Irane. Ewey ke katî manewem le Kurdistan şwênî le ser danam, ewe bû ke demdî le pêwendîyekanî însanî da le nêwan rêberan û xelkî sade û pêşmergey hîzb da hîç ciyawazîyek nîye. Pêşmergekan be roj deçûne 'emelîyatî nîzamî û şewane le dewrî yektirî ko debûnewe û be saz û goranî xerîkî helperkê û şadî debûn. Qasimlû deygut: "Şoriş xo pejarey nîye. Însan şorişî bo şehîd bûn nawê û şehîd bûn le cêda awat nîye. Însan debê tê bikoşê ta le şanoy xebat da bîr le jiyan bikatewe egerîş şehîd bû, ewe şitêke ke le xebat da dête pêşê. Belam amancî têkoşan û xebatî mirov bo jiyanêkî baştir e û hemîşe debê bîr le jiyan bikrêtewe," demewê bilêm ewe bîrokeyeke ke ew birdûyete naw bizûtnewey Kurdistan, bîrokeyekî modêrn ke be leberçawgirtnî sitrûktûrî duwaketûy abûrî û komelayetî Kurdistan girîngî dû hênde debê. Rehendêkî dîkey ew bîrokeye deretanî ruberûbûnewey azadî ew bîrura û boçûnaneye le naw Hîzbî Dêmokratî Kurdistan da heye û bûnî dijberan nek her tehemul dekrê, belkû her kes detuwanê azadane bîrura û boçûnekanî xoy derbibrê, emin ewe bew deskewtane dezanim ke Qasimlû le saz kirdinî da beşêkî zorî heye, webergirtnî ew siyasete buwete hoy ewe ke Hîzbî Dêmokrat gîrodey siyasete nerîtîyekan nebê, ew siyasetaney ke be reçawkirdinî qalbêk darêjrawin û yan le şoriş le sîley çawî qalbêkî konkirêtewe derwanê û serkewtinî xoy debestêtewe be piştîwanîy deselatêkî bêgane. 


Dirêjey heye...